Pháp kỷ niệm 150 năm ngày sinh của Matisse

Đăng ngày: 04/02/2020

Tuấn Thảo

Nước Pháp năm nay tổ chức chương trình tưởng nhớ 150 năm ngày sinh của danh họa Henri Matisse. Do ông sinh ra vào ngày 31/12 năm 1869, cho nên các sinh hoạt kỷ niệm đã bắt đầu từ cuối năm qua và sẽ kéo dài trong năm nay, ở các tỉnh cũng như tại Paris kể từ tháng 02/2020.

Tại thủ đô Pháp, Trung tâm văn hóa Pompidou vinh danh họa sĩ người Pháp với một cuộc triển lãm lớn kể từ tháng 5, được xem như là một trong những sự kiện văn hóa quan trọng nhất trong năm 2020. Cuộc triển lãm Matisse tại Beaubourg giới thiệu với công chúng một nghệ sĩ đa tài, sáng tác trong nhiều bộ môn khác nhau.

Ngoài là một họa sĩ sáng tác dồi dào, Matisse còn luôn thử nghiệm tìm tòi. Ông sử dụng nhiều kỹ thuật trong các tác phẩm điêu khắc, thiết kế, in thạch bản, in trên vải hay khắc gỗ, ông sáng tác phối hợp ngôn ngữ màu sắc biểu cảm qua nhiều trường phái khác nhau như tượng hình, trừu tượng, dã thú. Chính cũng vì thế Henri Matisse từng được xem là một trong những nhân vật tiên phong trong nghệ thuật hiện đại thế kỷ XX.

Triển lãm tác phẩm điêu khắc của Matisse

Thành phố Nice nơi yên nghỉ cuối cùng của danh họa người Pháp tổ chức từ 14/02 đến đầu tháng 05/2020 một cuộc triển lãm để giới thiệu các tác phẩm điêu khắc của Matisse. Sinh thời, ông là một trong những cánh chim đầu đàn của trường phái dã thú và từng nổi tiếng nhờ cái tài sử dụng màu sắc trong hội họa, đường nét nguyên sơ mà đầy cảm xúc sâu sắc.Tuy nhiên, công chúng không biết gì nhiều về các tác phẩm điêu khắc của ông.

Có lẽ cũng vì vậy mà nhân dịp này, Viện bảo tàng Matisse thành phố Nice tổ chức trưng bày 84 bức tượng do ông thực hiện trong vòng nửa thế kỷ, từ năm 1900 đến 1950, tức là 4 năm trước khi ông qua đời (năm 1954). Hầu hết các bức điêu khắc được giới thiệu trong cuộc triển lãm lần này đều có quan hệ ít nhiều, nếu không nói là bổ sung hay gợi hứng từ các bức tranh nổi tiếng của Henri Matisse.

Cũng chính tại thành phố Nice mà danh họa người Pháp đã ký tặng vào năm 1951, hai bức tranh cho Viện bảo tàng Cateau-Cambrésis, nơi ông từng sinh ra và lớn lên. Thành phố nguyên quán của họa sĩ gồm khoảng vài ngàn dân nằm cách Valenciennes 28 km và Lille 67 km. Vào thời bấy giờ, ủy ban thành phố Cateau-Cambrésis rất mong thành lập một bảo tàng nghệ thuật hiện đại với các bộ sưu tập tác phẩm nghệ thuật của Cartier-Bresson, Herbin, Claisse, Tériade và dĩ nhiên là của Matisse, nhân vật nổi tiếng nhất trên thế giới đã chào đời tại nơi này.

Viện bảo tàng Matisse ở nguyên quán

Danh họa Matisse đồng ý hiến tặng theo di chúc một số tác phẩm của ông cho thành phố nguyên quán với điều kiện là các tác phẩm của ông được trưng bày trong một nơi đàng hoàng. Rốt cuộc, Hội đồng Cateau-Cambrésis đã khánh thành Viện bảo tàng Matisse vào tháng 11/1952 tại điện Fénelon, một dinh thự được xây cất từ năm 1695 đến 1715. Trước khi ông qua đời năm 1954, Matisse đã chính thức tặng cho viện bảo tàng này một bộ sưu tập gồm 82 tác phẩm. Có thể xem đây là viện bảo tàng mà ông đồng ý cho thành lập lúc ông còn sống.

Nhân 150 năm ngày sinh của Matisse, thị trấn Cateau-Cambrésis đã tổ chức triển lãm với chủ đề \”Devenir Matisse\”, tập hợp 250 tác phẩm của Henri Matisse trong đó có 10 tác phẩm chưa từng được phổ biến song song với 50 tác phẩm của các nghệ sĩ đã từng truyền cảm hứng cho Matisse, từ các danh họa bậc thầy thời trước như Rembrandt hay Delacroix, cho tới những nghệ sĩ cùng thời như Gauguin hoặc Cézanne.

Theo ông Patrice Deparpe, giám đốc bảo tàng Cateau-Cambrésis, ban tổ chức triển lãm đã mất 5 năm trời để tập hợp nhiều tác phẩm quý hiếm về cùng một một nơi, trong đó có các tác phẩm có giá trị mượn từ các bảo tàng có uy tín như Louvre ở Paris hay là MoMA ở New York và bảo tàng Tate ở Luân Đôn.

Qua hàng tựa \”Devenir Matisse\”, triển lãm muốn cho thấy hành trình nghệ thuật của danh họa người Pháp, từ những cảm xúc đầu đời cho tới bước khởi nghiệp, dấn thân vào nghề hội họa. Có thể nói là Matisse vào nghề ‘‘bất đắc dĩ’’. Ông xuất thân từ một gia đình thợ dệt, và khi mắc bệnh phải nằm liệt giường, ông mới khám phá niềm đam mê hội họa. Ông bỏ nghề công chứng viên để đến Paris theo học trường nghệ thuật, một điều hoàn toàn khác xa với nguyện vọng của gia đình ông thời bấy giờ.

Triển lãm cho thấy những tác phẩm đầu tiên của Matise, từ các bức tranh tĩnh vật với những quyển sách luật khoa, hay là những bức phác họa những người phu quét đường hay phu lái cỗ xe ngựa ở Paris thời xưa, Matisse đã dày công học tập với thầy là danh họa Gustave Moreau, người đã từng bảo ông \”hãy vẽ cuộc sống\” ở trước mắt và chịu khó đi ra bên ngoài xưởng vẽ để quan sát thực tế.

Tuân theo lời dạy bảo của thầy, Matisse học vẽ với ánh sáng tự nhiên và đồng thời người nghệ sĩ trẻ này khám phá tại Louvre các bậc thầy vĩ đại trong làng hội họa. Sau này, khi gặp mặt các nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng lớn trong thời đại của ông như Van Gogh hay Cézanne, Matisse cũng học hỏi rất nhiều từ các ‘‘đồng nghiệp’’ ít ra trong cách dùng ánh sáng. Thế nhưng với thời gian, Matisse đã tự thoát ra khỏi cái bắt chước bậc thầy, hay là làm giống như bạn để tìm ra một hướng đi cho riêng mình để rồi bản thân ông cũng ‘‘Trở thành Matisse’’ (Devenir Matisse), một bậc thầy của làng hội họa.